Ռազմիկ Դավոյան

ԿԵՂԵՎԴ ԲԱՑ ԱՐԱ

Բաց քո կեղևը, ծա՛ռ,

Ա՛ռ ինձ կեղևիդ մեջ...

Անցան օրեր մեկ-մեկ,

Անցան օրեր զույգ-զույգ,

Ճաշակեցինք և սեր,

Եվ տառապանք, և սուգ:

Հոգնեցրին ինձ արդեն

Օրերը լայն ու նեղ,

Հոգնեցրին ինձ արդեն

Մեղավոր ու անմեղ,

Հոգնեցրին ինձ արդեն

Տխրությունն այս ցանցառ

Եվ կարոտներն այս խեղճ,

Դե բա՛ց կեղևդ, ծա՛ռ,

Ա՛ռ ինձ կեղևիդ մեջ:

Ա՛ռ ինձ կեղևիդ մեջ.-

Այս անծաղիկ դարում

Ես կձուլվեմ քեզ հետ՝

Որպես փոքրիկ գարուն:

Որպես թաքուն թախիծ,

Տերևներիդ խորքում

Ես կփայլեմ տխուր

Ու կմտնեմ խոր քուն:

Ու հողմերը թե գան՝

Ինձ խլեն քո ձեռքից,

Ես կարթնանամ, ծա՛ռ իմ,

Կըորոտանք մեկից:

Ես կձգվեմ քեզ հետ,

Ես կճկվեմ քեզ հետ

Ու հողմերի ձեռքից

Ես կփրկվեմ քեզ հետ:

Ու մի թաքուն գիշեր,

Երբ բոլորը քնեն,

Ես քեզ կախարդական

Բառեր կըկրկընեմ.

Կերթանք կամաց-կամաց,

Կելնենք թաքուն-թաքուն,

Ու քնի մեջ նրան

Կդարձընենք անքուն:

Նրա երազի մեջ

Կախարդական մի ծառ

Մարդկային ձև կառնի,

Կշնկշնկա կամաց

Եվ մարդկային լեզվով,

Որպես լեգենդ պայծառ,

Կբարբառի նրան

Անհո՜ւն, կորած մի սեր

Եվ մի կարոտ անծայր:

Հետո կամաց-կամաց,

Ցավով մեր շողշողուն,

Որպես կորած տեսիլք,

Մենք կթաղվենք հողում:

Ոչ աստղեր, ոչ լուսին երկնքում

Ոչ աստղեր, ոչ լուսին երկնքում,

Ներքևում խշշոցն է զայրագին,

Իմ կողքին աղջիկը իմ սիրած

Վարսերը նետել է իմ դեմքին:

Եվ ինչ-որ երազկոտ հոգիներ

Նետվում են ծովի մեջ, որ նավեն,

Իսկ ջարդվող ալիքներն ափերին

Դառնում են մետաքսե ժապավեն:

Ապրում ենք իրար հետ, ապրում ենք

Ապրում ենք իրար հետ, ապրում ենք,

Դու՝ քո խոհերով, ես՝ իմ,

Գգվում ենք, իրար հետ համբուրվում ենք,

Սիրո՞ւմ ենք իրար, եսի՞մ…

Լուսինը արծա՞թ է, ոսկի՞ է,

Թե՞ պլատին է ամենաթանկ,

Կարևորն այն է, որ լուսին է,

Եվ չի մեռնելու անհիշատակ:

Դու ինձ գրկեցիր ամուր ու ամուր

Դու ինձ գրկեցիր ամուր ու ամուր,

Ինչ-որ կյանք առավ երազը, սուտը,

Մեր միջև մութը ճմլվեց, ճչաց,

Եվ աչքերիս դեմ փշրվեց մութը:

Փշրվեց, ընկավ մեր ոտքերի դեմ,

Իսկ մենք նայեցինք համր ու զարմացած,

Թե ինչպես այդքան աստղեր, երազներ

Երկնքից հանկարծ շառաչել են ցած:

Կապույտ լուսինը դարձավ շողարձակ

Կապույտ լուսինը դարձավ շողարձակ,

Եվ գիլ ու գլոր, և գիլ ու գլոր.

-Գլորվեց, ընկավ գիրկդ համարձակ:

Մարմարեղենը համբուրեց կուրծքդ

Եվ դողաց ինքը, և դու դողացիր.

-Ես ապրում էի մի սառը ձանձիր:

Ծառերից պոկված ստվերները սև

Ձգվեցին գայթող վեղարների պես,

-Ես տամուկ ձեռքս երկարեցի քեզ:

Ապա ոտքերս քայլեցին անխոս,

Մութն ալիք-ալիք առջևս էր հոսում,

Եվ ծուլագնա «զըրը՜նգ» հա «զըրը՜նգ».

-Գիշերապահի երգն էր աղերսում:

Ես կանգնած էի, դու գնում էիր

Ես կանգնած էի, դու գնում էիր.

Եվ աչքերս էին լուռ խոնավանում,

Եվ իմ բիբերը՝ սևությամբ փայլող,

Արցունքով թրջվում,

Ավելի էին արդեն սևանում:

Քամին՝ քո չքնաղ համբույրը շրթին,

Ծիծաղում էր ու շուրջս թևածում,

Իսկ թարթիչներս բիբերիս վրա

Արցունքե կապույտ քող էին գործում:

Ճերմակ գիշերներ, բարի գիշերներ

Ճերմակ գիշերներ, բարի գիշերներ,

Գիշերներ վշտի, կարոտի, լացի,

Իսկապես մի քիչ անէ ու անգո,

Իսկապես լրիվ, լրիվ կանացի:

Իսկապես. դուք ի՞նչ պիտի լինեիք

Առանց աղջկա, առանց սիրածի:

Շուշանը նստել է պատուհանում

Կուրծքը կիսաբաց,

Ու նայում է ցած:

Ես կանգնել եմ ներքևում, մայթին,

Վերև եմ նայում հիացած:

Ու մտածում եմ. ինչ չքնաղ ես, Շուշան,

Քո իրանով թեթև, քո կրծքով կիսաբաց՝

Երկնքին ու հողին միացած:

Հազար երանի և հազար ափսոս

Այս խրախճանքին ու վայելումին,

Այս ափսոսանքին,

Նրա չերկարող հավերժությանը,-

Հազար երանի և հազար ափսոս:

Գիշերը խորանում է

Գիշերը խորանում է:

Տերևների վրա ծանրանում են ցողի կաթիլները

Եվ աչքերիցս գլորվում են ցած:

Ուռած, արցունքաթաց կոպեր

Ուռած, արցունքաթաց կոպեր՝

Վարագույրներ ծանր,

Որ իջնում եք հլու,

Որ իջնում եք ինչ-որ ճշմարտության

Հրապույրը մենակ վայելելու:

Պառկած եմ ահա

Պառկած եմ ահա,

Եվ հրապույրդ ըմպում եմ անհագ.

Եվ կրծքիս վրա կռացել ես դու

Այն խորհրդավոր զգացմունքի պես,

Որ ունենում եմ մենակ ժամանակ:

Ինչ-որ բամբասանք են գտել

Եվ գլորում են իրար

Այս գիշեր հովերը,-

Աչքերդ հառել ես վրաս,

Եվ լուսնի վրա

Տեսնում եմ ես իմ ստվերը:

Ես չէի կարող չհաշտվել արդեն

Խաբեությանդ,

Եվ խաղաղ եմ կարծես, արդեն խաղաղ:

Ինչ-որ մեկը ծուլորեն ծամում է մի երգ,

Ու գիշերը դարձնում միապաղաղ:

Տերևը ընկնում է

Տերևը ընկնում է:

Լուսինը հեռանում է ձանձրույթով:

Եվ մարում են արդեն իմ ուժերը:

Ինձ կորցնելը հեշտ է քեզ համար,

Միայն թե... չկորցնես այս գիշերը:

Աշունը տխուր լալիս է դրսում

«Աշունը տխուր լալիս է դրսում».

Սովորական խոսք, սովորական երգ:

-«Ծառերը մահվան շնչից են մրսում».

Հնացած թախիծ ու հնացած վերք:

-«Աղջիկը մերժեց, որ նորը ճարի».

Գերագույն ցավեր, հնացած երազ -

Հնի պես գալիս, աշնան հանճարի

Մռայլ թախիծը իջնում է վրաս:

Օրերս անցան իրար ետևից

Կամ իրար հեծած,

Ես, որ իշխողն եմ նրանց ընթացքի,

Գլորվեցի ցած:

...Ի՜նչ տխուր է այս պատմությունը հին,

Եվ ինչ խորազդու.

Բոլորն իմացան, որ սիրում եմ քեզ,

Չիմացար լոկ դու:

Փակում եմ աչքերս

Փակում եմ աչքերս,

Փակում եմ շուրթերս,

Եվ փակում եմ ինձ ինքս իմ մեջ,

Որ ներսում պահեմ կարոտ ու հառաչ:

Դու հպվում ես ինձ

Եվ բոլոր փակերս դողում են

Շոյանքիդ զորության առաջ:

Ինչ-որ տեղ հիմա

Ինչ-որ տեղ հիմա,

Ինչ-որ ժայռերի տաք ողնաշարում

Պահել են գուցե սև ադամանդներ:

Դողդոջ ձեռքերով

Բռնելով մութի պարանը հոսուն,

Քայլում եմ անքուն գիշերվա միջով

Եվ հանգույցներ եմ արձակում անվերջ

Սև-ադամանդե շղթաների մեջ

Կանգնեցընելով լուսեղեն մի սյուն:

Մութ հանգույցների անվախճան գիշեր,

Իմ պայծառ սիրո հաղթության երազ.-

Ո՞ւր էր, թե կայիր,

Ո՞ւր էր՝ ծաղկավոր շորերդ հագիդ

Կանգնեիր ուղիղ իմ ճանապարհին

Եվ ամփոփեիր թևերդ վրաս

Ծիածանագույն կամարների պես,

Որտեղից պիտի ես ներս մտնեի

Որպես ուխտավոր ու հավատացյալ

Եվ քո սեփական խորանի խորքում

Համբուրեի... քեզ:

ԱՅԴ ԲՈԼՈՐԸ ՎԵՐՀՈՒՇ Է

Եթե ձյուն է գալիս,

Եթե սպիտակ ձյան մեջ

Սև մեքենաներ են պառկած

Իմ պառկած սիլուետի նման,-

Այդ բոլորը - վերհուշ է:

Եթե իմ դեմքի մազը երբեմն աղվամազ է,

Եթե ոտքերս երբեմն ծուռ են,

Քայլելիս սայթաքում եմ ես,

Այդ բոլորը - վերհուշ է:

Եթե լացել եմ ես քեզ համար,

Եվ արցունքներիս մեջ կապույտ կրակներ են եղել,-

Այդ բոլորը - վերհուշ է:

Իսկ ինձ համար - ուշ է,

Իսկ քեզ համար - ուշ է:

Ծառերի մեջ գլորվող լուսնի ետևից

Գլորվում է թևավոր մանուկների մի խումբ:

Դո՛ւ

Դո՛ւ,

Գտնված երգ,

Որ ամբողջ մի գիշեր

Թափառեցիր ինձ հետ փողոցներով փափուկ,

Մենք իրար հետ անցանք

Այս աշխարհի բոլոր պատուհանների միջով

Ու դռների միջով անցանք,

Անցանք բազմատեսակ հրաշք - գաղտնիքների միջով,

Նաև ճշմարտության միջով անցանք.-

Անցանք բոլոր աղջիկների վերմակների տակով,

Աշնան գույների մեջ մոլորեցինք իրար,

Մոլորվեցինք աշնան դեղիններում,

Հետո գտանք իրար,

Հետո նվաղեցիր դու շուրթերիս վրա,

Որպես գիշերային մեր մեղքերի ներում:

Հետո կաթիլ-կաթիլ դու կաթեցիր ներքև իմ շուրթերից,

Դու ծաթեցիր ներքև՝

Ռեկլամների կտրուկ լույսով բանված,

Եվ անտեղյակ նրանց միշտ մարմրող կյանքին -

Ու հեռացա ես քեզ մայթի վրա թողած,

Գիշերային լքված իմ սեր,

Իմ գտնված, գիշերային իմ երգ:

Եվ անցնում է այսպես պահը, ժամանակը

Եվ անցնում է այսպես պահը, ժամանակը:

Մարում է լուսինը:

Ձեռքերս դողում են քո թույլ հպումի զորությունից,

Մշուշոտ տենդի մեջ վառվում են աչքերդ,

Ինչպես իր ծխով քողարկված կրակը:

Սրնգահար լուսնի կապույտ սրնգահար

Սրնգահար լուսնի կապույտ սրնգահար,

Դե լուսինը վայր բեր իմ ծնկներին,

Դու նվագիր հանդարտ ու տրտմասույզ.-

Ես մատներս խառնեմ լուսնի վարսերի մեջ,

Այնքան, մինչև ձուլվեն ու դառնան լույս:

Իմ ձայնը՝ անմարմին, անգլուխ

Իմ ձայնը՝ անմարմին, անգլուխ,

Իմ ձայնը՝ դողդոջուն շրթունքներ.-

Ակունքներից ծնվող մառախուղի նման

Իմ ձայնը փնտրում է քո մանրիկ ականջները:

Եվ մատներս՝ աննյութ ու թափանցիկ,

Եվ մատներս՝ տխուր ճառագայթներ,

Փնտրում են, որ փակեն քո մանրիկ ականջները,

Որ փակեն,

Չլսես

Զարհուրանքը ձայնիս,

Մոռանաս կարոտի արևոտ առասպելը:

Եվ այնժամ քո սրտից,

Ինչպես խուլ անձավից,

Կլսես աչքերիս մռունչը անձրևոտ.-

Կդողա մարմինըդ,

Կդողան շուրթերդ,

Եվ շուրթերիդ վրա՝

Ակունքներից ծնվող մառախուղի նման,

Իմ ձայնը կդառնա ցող,

Ու… կդողա:

ՀԱՍՄԻԿԻՆ

Երբ ուրիշ կլինեն օրերն արդեն,

Երբ ցնդած կլինեմ ցնորքի պես,

Բիբերիդ խոնավ ճանապարհով

Ես անակնկալ կմտնեմ ներս:

Մի օր իմ դարձի անհույս պահին

Կբացես դուռն՝ իմ հուշի դիմաց,

Կդողան մատները քո երկնային,

Կդողան սերերը մատներիդ մեջ,

Չկորցրած ու չգտնըված:

Դու մեղմ կթեքվես իմ տողերին,

Ինչպես որ լքված հուշն են կարդում,

Եվ մի կողմ թողած խոհ ու տարիք,

Մի կապո՜ւյտ-կապո՜ւյտ ակնթարթում

Կհառաչես դու հազար անգամ,

Ինչպես հազար կողմից խուժող ալիք:

Քեզ ընդառաջ, ոնց կապույտ միրաժ,

Իմ պատկերով իմ ձայնը կգա՝

Լքված խոհերից ու աշխարհից,

Հասմի՜կ, Հասմի՜կ, Հասմի՜կ,- խո՜ւլ կզնգա:

Եվ հնչյունները մանրահատիկ

Քո ամեն ներվից կարձագանքվեն,

Եվ ես կլցվեմ կողերիդ մեջ,

Որ անդառնալի փակվե՜մ, փակվե՜մ:

Եվ ես չեմ ելնի էլ ոչ մի օր,

Ոչ մի ակնթարթ չեմ լքի քեզ,

Քո կողերի մեջ կննջեմ խոր

Սիրահարի ու մեռյալի պես:

Եվ ոչ մի աղետ, ոչ մի մրրիկ

Ինձ քո կողերից էլ չի հանի,

Ավեր աշխարհում կշրջենք մենք,

Որպես առասպելից պոկված քամի:

Ես քոնն եմ հիմա, ես քոնն եմ, քոնն եմ

Ես քոնն եմ հիմա, ես քոնն եմ, քոնն եմ,

Քո մարմարակերտ թևերինն եմ ես,

Քո սև մազերի թելերինն եմ ես,

Քո մարմնի բոլոր ձևերինն եմ ես,

Եվ ուզում եմ, որ ինձ հիմա գրկես,

Գրկես ու այնպես սեղմես քո կրծքին,

Որ էությանդ ձուլվի իմ հոգին:

Եվ ես մոռանամ, որ աշխարհը կա,

Կան ուրիշ կանայք, կան ուրիշ երգեր

. . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Եվ կան այդ կանանց գուրգուրող ձեռքեր:

Չկա

Չկա՛,

Չի՛ լինի,

Էլ չի՛ լինելու

Իմ սիրո համար

Հին ոգեշնչման տանջանքը անսուտ:

Ուրիշ մի սեր է թպրտում հիմա

Իմ կորած սիրո կորստյան համար: -

Սակայն օրերս էլ չեմ դարձնելու

Տառապանք ու սուգ՝

Ինքնապաշտպանման փշերը վրան,-

Ես հնարել եմ մի գետ՝ Արտասուք,

Եվ վախենում եմ կորցընեմ նրան:

Ես հնարել եմ մի գետ - Արտասուք -

Եվ վախենում եմ կորցընեմ նրան,

Իմ գետի վրա ղողանջում է լուռ

Իմ հին օրերի ցոլքը հուրհրան,

Գետիս ափերին թավշե հիրիկներ

Օրոր են ասում բույրով անանուն,

Գետիս ափերին ոսկե իլիկներ

Երգերիս համար

Ծաղկաթերթերից

Թելեր են մանում -

Իմ գետը այսպես գնում հանդարտիկ,

Ինքն իր հետ անգամ չի ուզում խոսել,

Գետիս ափերին շրջում են մարդիկ

Եվ արարում են տառապանք ու սեր:

Եվ աղերսում են փրկության լույսեր,

Եվ երազում են ցոլքը աստղերի,

Եվ ծաղկեցնում են անծաղիկ հույսեր,

Որ իրենց ցավին ամոքում բերի:

Անծաղիկ հույսեր, անծաղիկ երազ,

Եվ համատարած ծաղկած լռություն,-

Իմ գետը այսպես գնում հանդարտիկ,

Գնում է դեպի անսահմանություն:

Իմ գետի խորքում իմ աչքերը զույգ

Սիրո մարգարիտ փնտրելով կորան,-

Ես արարել եմ մի գետ - Արտասուք -

Եվ վախենում եմ կորցընեմ նրան:

Ոչինչ չի լինում աշխարհում այնպես,

Ինչպես որ գետը մենավոր ու ծույլ,

Ինքն իր հառաչից խլացածի պես

Անվերջ քերում է իր ափերը ծուռ:

Աննկատ ցավով քերում է անվերջ

Անհավատալի մի մեծ տրտմություն.-

Անհայտ ճամփեքով, անանուն մի գետ

Գնում է դեպի անսահմանություն:

ԲԱՌԸ

Ինչպես արևի շողը բռնելով,

Կենդանանում է թրթուրը քնած

Եվ խլրտում է տաքուկ փոշու մեջ,

Այդպես Հանճարի ճառագայթի տակ

Արթնանում Բառը

Եվ տաք խլիրտով

Շարժվում է դեպի հավիտենություն:

Զգացմունքների խեղդող ալիքից

Բառն ինքը, ահա,

Խոստովանանքի համար է ծնվում,

Ու թեև նրան մանրում են մարդիկ

Շահատակության շուկաների մեջ,

Սակայն ինչ-որ տեղ՝

Հոգու ծալքերում իմաստունների,

Ապրում է Բառը և անվերջ թրծվում:

Հավատամքը - Սեր,

Տառապանքը - Սեր...

Ես նստել էի

Բառի մենավոր քարանձավի մեջ,

Եվ Բառը հազար տխուր աչքերով

Լալիս էր վրաս,-

Ես չգիտեի,

Որ դու մոմերդ կվառես մի օր՝

Բառի խորքերը լուսավորելու,

Ես լռության մեջ կթողնես, գնաս:

Ես չգիտեի...

Եվ Բառը հիմա քայլում է հոգնած

Բառերի անծայր քարավանի մեջ,

Եվ տխուր է նա, ձանձրացած մի քիչ

Եվ աննվաճ է, և քնքշորեն խեղճ:

Եվ ինձ թվում է՝ նրա ստվերը

Բոլոր կողմերից

Քշում են վայրի ուրուրներ հազար.-

Գիշակերների՜, անտաղանդների՜ ստրուկն է Բառը,

Նա Հանճարին է միայն հավասար:

Եվ քանի դու կաս, ամեն գարնան հետ,

Ինչպես արևի շողը բռնելով

Կենդանանում է թրթուրը քնած,

Եվ խլրտում է տաքուկ փոշու մեջ,

Այդպես Կարոտիս ճառագայթի տակ

Արթնանում Բառը

Եվ տաք խլիրտով

Շարժվում է դեպի հավիտենություն:

Ջրերը կակաչներ են ուտում

Ջրերը կակաչներ են ուտում,

Խոհերը քանդվում են գուղձերով.

Անցնում են քամիները կապույտ՝

Հուշերի տագնապներ հնձելով:

Մանուկներն՝ աչքերում թիթեռներ,

Ծաղկավոր ցուլեր են քշում դաշտ,

Բզեզներն արթուն են ամեն օր,

Գագաթներն հավքեր են ձյունապաշտ:

Անանուն ցավերի ճամփորդներ՝

Ջրերը կակաչներ են ուտում.-

Գիշերով մենք սերը կորցրինք,

Ցերեկով փնտրում ու չենք գտնում:

Դու կաս, հիմա դու կաս

Դու կաս, հիմա դու կաս,

Ես ճանաչում եմ քեզ,

Եվ թողնում եմ, որ իմ

Աչքերի մեջ երգես,

Եվ թողնում եմ, որ իմ

Շրթունքներով ճչաս,

Եվ թողնում եմ, որ ինձ

Ճանաչես ու խղճաս:

Եվ թողնում եմ, որ ինձ

Դու վերստին երկնես,

Եվ թողնում եմ, որ ինձ

Բառերի փունջ մեկնես:

Քեզ ամեն ինչ այդպես

Թույլ եմ տալիս, սե՛ր իմ,

Քեզնով ես ինքս ինձ

Բույր եմ տալիս, սե՛ր իմ:

Բույր եմ տալիս ես ինձ,

Քեզնով գույն եմ տալիս,

Իմ մեջ աշխարհն ամբողջ

Շուռումուռ եմ տալիս:

Եվ քո հուշի դիմաց

Ես պեծկլտում եմ դեռ,

Ինչպես թաց մթի մեջ

Հանգչող լապտեր:

Ոչինչ չեմ հասկանում տագնապներից սրտիս

Ոչինչ չեմ հասկանում տագնապներից սրտիս,

Սրտիս թրթիռներից ոչինչ չեմ հասկանում,

Մեկ նայում եմ ծովի տրտմությանը փափուկ,

Մեկ լսում եմ ծովից վերադարձող քամուն.

Եմ իմ սրտից, սրտիս տագնապներից անմիտ

Ոչինչ չեմ հասկանում, ոչինչ չեմ հասկանում:

Իմ ուղեղի անծայր միրաժի մեջ ընկած,

Հստակ պատկերների իմացությամբ անզոր,

Կույր աշխարհի հզոր անեզրության առաջ

Ես՝ անհեթեթ, անմիտ, տառապում եմ այսօր -

Էլ ո՞վ արդյոք ինձ նոր երազանքներ կտա՝

Իմ աննշմար աստղի ճառագայթին հասնող:

Ո՞վ կտա ինձ, էլ ո՞վ…

Ինքս ինձ օրորելով,

Քնեցնում եմ ծովի կապույտի մեջ անծիր,

Եվ ես՝ կարոտների մի մանրամաղ թանձիվ,

Ես ալիքից ալիք թռչկոտում եմ հերթով՝

Ինձ քարշ տալով լուսնի խոնավ արահետով:

Ոչինչ չեմ հասկանում տագնապներից սրտիս,

Ոչինչ չեմ հասկանում.-

Սեր իմ, քո անունը վրաս սարսուռների

Ոսկեդեղին մշուշ - մղեղներ է մանում,

Սեր իմ, քո աչքերը իմ չարչարված հոգուց

Համր թռչունների երամներ են հանում,

Նրանք ճայերի պես ալիքներիս միջից

Կարոտներիս ոսկե ձկնիկները մեկ-մեկ

Կտցում են ու տանում:

Ո՞ւր են տանում, սակայն, սեր իմ, ո՞ւր են տանում,

Ո՞ւր կարող են տանել,

Երբ ամեն ինչ հիմա ամուր շղթաներով

Բանտված է իմ հոգու մութ զնդանում,

Երբ ամեն մի թողած հառաչանքիս դիմաց

Հազար արձագանք եմ ետ ստանում:

Եվ ես հիմա նստած այս հեռավոր ափին,

Ղրիմյան այս այրված ու ձանձրալի հեռվում,

Խրախճանքի ելած ամբոխների միջով

Քո հեռավոր ու պարզ տեսիլքին եմ մերվում:

Եվ շողի պես խոնավ շրթունքներիդ վրա

Պսակում եմ բառերն անմեկնելի լույսով,

Եվ ապրում եմ այսպես՝ անհեթեթ ու անմիտ՝

Ինչ-որ դատարկ մի օր էլ չապրելու հույզով:

Ես ամեն օր քեզ հետ զրուցում եմ թաքուն

Եվ ամեն օր քեզ հետ կռիվ ու վեճ ունեմ,

Եվ ամեն օր այսպես տառապում եմ, սե՛ր իմ,

Չէ՞ որ մտածում եմ, որ ես էլ վերջ ունեմ:

Անբնական մի վերջ՝ հիմար մի տագնապից,

Հիմար մի տագնապի անբնական չափից,

Իմ ու այս աշխարհի անբնական կապից,

Ամեն կողմից գլխիս,

Երազներիս թափվող

Անմարդկային ցավից, անմարդկային լափից:

Անբնական մի վերջ, սե՛ր իմ, անբնական,-

Դու, որ կարող էիր թավշե մի ժպիտով

Բոցավառել իմ գորշ ու տաղտկալի ներկան

Եվ որ կարող էիր գուրգուրանքի ստով

Լցնել իմ մեջ կյանքի ուժը տիտանական,-

Դու հեռացար այնպես փափուկ ու բնական,

Այնպես անփութորեն և մտերիմ այնքան,

Այնքան մտերմորեն - և լուռ, և անհուզում,

Որ ես հիմա ցավից խորտակվել եմ ուզում:

Մի՛ տագնապիր, մի՛ լար և մի՛ ասա, թե դու

Հետո ճանփաներ ես փնտրել վերադարձի,

Իսկ դու գիտե՞ս ինչ է ցավը խորտակվածի,

Եվ կորուստը՝ արդեն կորուստ տված մարդու:

Պիտի ելնեմ հիմա, մառախուղի միջով

Պիտի գնամ ինչ-որ անհայտ ճամփորդության,

Եվ դա չի լինելու խռովածի տագնապ.

Կամ միամիտ մարդու քմայք անփորձության:

Պիտի գնամ, ին՞չ կա: Դու էլ պիտի գնաս,

Որպես փափուկ մշուշ, կամ կարոտի մի հով,

Պիտի գնաս մենակ, անվերադարձ, անփույթ,

Սակայն, ավաղ, ուրիշ,

Ուրիշ ճանապարհով:

ԵՍ ԱՅՍՏԵՂ ՉԵՄ ՀԻՄԱ

Լիալուսնի նման մաքուր և սպիտակ,

Լիալուսնի նման կապույտի մեջ դրված,

Շուրջը հազար գույնի ծաղկող աստղավարդեր,

Շուրջը հազար խոհի ալիքներ են փլված...

Այսպես ծովն է կապույտ,

Եվ սեղանն է ճերմակ,

Աղի բյուրեղներն են շողում անփույթ,

Եվ մատներով իր պաղ

Պատառաքաղն ահա ափսեն է ճանկռոտում,-

Ես այստեղ չեմ հիմա,

Ես այստեղ չեմ հիմա -

Ես ինձ փչեմ հիմա՝

Խլածաղկի նման կփշրվեմ օդում:

Աննյութեղեն, անցավ, ճառագայթի նման,

Ինչպես առու բացես փոքրիկ ամբարտակից.

Միտքըս ինձ այստեղից, առանց որ զգայի,

Ինձ ծայրեծայր քշեց, տարավ իմ հատակից:

Շուրջս հազար գույնի ծաղկող աստղավարդեր,

Շուրջս հազար խոհի ալիքներ են փլված,

Լիալուսնի նման մաքուր և սպիտակ

Իմ դեմ ահա կլոր մի սեղան է դրված:

Ես նայում եմ, գիտեմ,

Ու ես չկամ հիմա,

Ուզում եմ լաց լինել,

Բայց զգում եմ, որ՝ չէ,

Մոլոր ուլի նման

Կըմկըկամ հիմա,

Կբառաչեմ ցավից,

Սակայն ցավը չկա,

Առանց ակունք, անցավ, արցունքն էլ որտեղի՞ց,

Էլ որտեղի՞ց կգա:

Ուզում եմ լաց լինել,

Ու խշշում եմ կամաց,

Խշխշում եմ աշնան խաշամի պես,

Ինչպես...

Ավա՜ղ, խշխշում է սիրտը քամած:

Քո ձեռքի մեջ քամած,

Քո ձեռքերով քամած,-

Այդ «Քո» հիշողության հայտնության դեմ ահա

Ես մնում եմ անզոր, լուռ, կարկամած:

Ու նստած եմ թեև,

Թեև պաղ մատներով

Պատառաքաղն ահա ափսեն է ճանկռոտում,

Բայց այստեղ չեմ հիմա,

Ես այստեղ չեմ հիմա,

Ես ինձ փչեմ հիմա՝

Խլածաղկի նման կանհետանամ օդում:

Ես իմ մանկության հանդերին կանաչ

Ես իմ մանկության հանդերին կանաչ,

Ծառ ու ծաղկունքին խուլ շշնջալով

Ասում էի, թե՝ սեր կբերեմ ձեզ,

Եվ կրծքիս խորքում

Բառերը անուշ զնգզնգում էին

Հեռու-հեռավոր ճամփա գնացող

Խոլ նժույգների զանգակների պես:

Ես ասում էի՝ սեր կբերեմ ձեզ,

Կբերեմ, որքան աշխարհն ունենա.-

Խոտերն անշշուկ խոնարհվում էին

Եվ ծաղիկները ժպտում էին լուռ,

Եվ ջրերն իրենց տագնապները հին

Անրջանք էին դարձընում մաքուր:

Ես ասում էի՝ սեր կբերեմ ձեզ,

Եվ թիթեռները մեղմ երանությամբ,

Համբուրում էին խոտերը դալար,

Եվ թռչունները ոսկե կտուցով

Ջուր էին բերում

Իրենց սիրասուն ձագերի համար:

Հետո անձրևներ եկան դառնաղի.-

Բարձր շենքերի խուլ պատերի տակ

Կծկվեց ցրտից տրտմությունն իմ խեղճ,

-Սերն ի՞նչ էր անում, սերն ո՞ւր էր արդյոք,-

Ու լացեց սիրտս հորդաբուխ ու տաք

Իմ պատառոտված կոշիկների մեջ:

Լացեց, ու թեև հեռու հանդերում

Խոտերը վշտից սև չկապեցին,

Բայց նրանց երգը գուցե թե տխրեց,

Թե մարդիկ ահա դարձյալ խաբեցին:

Սուտ էր տառապանքն իմ համր ու թաքուն

Սուտ էր տառապանքն իմ համր ու թաքուն,

Սուտ էին բոլոր երազներս խեղճ,

Սուտ էին բոլոր գիշերներս անքուն՝

Սև-սև նիզակներ՝

Մխրճված իմ մեծ երջանկության մեջ:

Սուտ էր հայացքիդ տրտմությունն անքող,

Եվ կարոտներիս տագնապն անանուն,

Ճերմակ ձեռքերիդ սրսփումը խուլ,

Եվ շրթունքներիդ մրմունջներն անհուն:

Սուտ էին: Չկար: Ու չէին եղել,

Ախ, մի՞թե սուտ էր ամեն ինչ, սե՛ր իմ,

Մի՞թե հավիտյան տանջանքը բյուրոց

Դամբան է դառնում նրանց հույսերին:

Աշխարհում միլիոն ստեր կան, որոնց

Հարկավոր են ճիշտ բույն ու օրորոց:

Ցավը խնդության դռներն է բախում

Եվ բույն է դնում երջանկության մեջ,

Նրա սաղմերը աշխարհ են փոխում,

Ապականելով մեր բախտը անվերջ:

Աշխարհում միլիոն սուտ ցավեր, որոնց

Հարկավոր են ճիշտ բույն ու օրորոց:

Սուտն ամեն վայրկյան հետևում է, որ

Ճշմարտությունը իրեն օրորի.-

Ճշմարտությունը՝ մի վայրկյան, մի օր,

Հավերժ ու ճիշտ է սուտը բոլորի:

Եվ համատարած այդ ստի տակից

Ճշմարտությունն է ցավի պես ծաղկում.-

Սուտ էին բոլոր տագնապներս անքեն,

Սուտ էին բոլոր գիշերներս անքուն:

Մոռացման քանի՜ պատնեշ կա մեր մեջ

Մոռացման քանի՜ պատնեշ կա մեր մեջ,

Որ դու ես դրել,

Որ տրտմության ու կարոտի ճամփով

Նորից ետ չգաս.-

Պատնեշ են, այո՛,

Բայց բոլորն այնքան մոտ ու մտերիմ,

Եվ մեռնելու չափ թափանցիկ ու պարզ,

Որ ես չգիտեմ՝ պատնե՞շ են դրանք,

Թ՞ե կախարդանքի օղակներ ու խազ,

Ես սովորական տառապո՞ղ եմ մի,

Թ՞ե տառապանքի քավության նոխազ:

Եվ ահա քեզ հետ խոսում եմ երկար,

Դու ոչ մի բառիս չես պատասխանում,

Բառերը օդում կախվում են խեղդված

Պատնեշների ձույլ անդորրության մեջ,

Եվ դարձյալ ես քեզ կանչում եմ, կանչում...

Ի՞նչ անեմ, սե՛ր իմ, խզվել է ձայնս

Եվ կոկորդիս մեջ

Անապատների փշերն են աճում,

Եվ ողնաշարս ճոճվում է ծանր

Ուղտերի հեռու քարավանի պես.-

Աչքերս խոնավ անձկությամբ ճայի

Փոթորիկների ոգին են կանչում,

Որ գան ու սրբեն անապատս ինձնից՝

Իմ ավազներին կեր չդառնամ ես.-

Եվ սակայն նորից իմ դեմ կանգնում է

Մեր փոքրիկ, փոքրիկ հավիտենության

Վայրկյանը վերջին,

Եվ ես հանգչողի խուլ հանդարտությամբ

Ականջ եմ դնում

Նշենիների բողբոջման շնչին.-

Ծաղկում են բոլոր նշենիները,

Բալենիները հրավառվում են

Աղավնափետուր կայծկլտումներով,

Եվ կակաչները բռնկվում են հիր

Ու ողջ աշխարհը լցնում են բույրով:

Եվ ինձ թվում է՝ ուր որ է, ահա,

Պատնեշներ ծակող

Քո ուրախության ճիչը կլսեմ,

Բայց այդ վայրկյանին խլանում եմ ես,

Եվ չքանում է պատրանքը վսեմ:

Եվ չքանում է ողջը, ինչ որ կար,

Ինչ որ եղել էր ճիշտ չեղածի պես,

Իմ կոկորդի մեջ անհուն և անվերջ

Անապատների փշերն են աճում,

Եվ քո դառնությամբ բզկտվում եմ ես

Այս համատարած անդորրության մեջ:

ՁԱՅՆԵՐԸ

Ձայները գուցե չե՛ն մեռնում բնավ,

Ձայները գուցե բարձրանում են վեր,

Մանուկների պես

Խաղում են փափուկ ամպերի վրա,

Հետո դառնում են աստղային հովեր:

Եվ ազատվելով մարդու կապանքից,

Երջանկանում են տխուր հրճվանքով,

Մարդն ազատվում է իր տառապանքից,

Եվ տիեզերքը լցվում է կյանքով:

Ձայները գուցե չե՛ն մեռնում բնավ,

Գուցե պահվում են ջրերի խորքում,

Գուցե մտնում են խեցիների մեջ

Մարգարտանալու տենչանքով զնգուն:

Եվ կախարդական ձկների տեսքով

Գուցե աշխարհ են գալիս վերստին,

Ապրում են դարձյալ, կորչում են դարձյալ՝

Կյանք տալով այս նոր խաբկանքին, ստին:

Եթե ձայները չեն մեռնում բնավ

Ապրում են ու դեռ

Ապրելու տենչ են տալիս օրերին,

Հազար օրհնությո՜ւն, հազար երանի՜

Եղեգների մեջ հնչող ձայներին:

Հազար օրհնությո՜ւն, հազար երանի՜

Շուշանների մեջ շնչող ձայներին,

Եվ հազար թախիծ ու հազար տագնապ

Գուժկանների մեջ ննջող ձայներին:

Եվ քանի որ դու շուշան ես կապույտ,

Եվ քանի որ դու եղեգ ես, օ, քույր,

Եվ եթե ես ձայն ունեմ ապրելու

Թող քո մեջ զնգա իմ ձայնը մաքուր:

Թող քո մեջ ննջի, քո մեջ շնկշնկա,

Թող քեզ աստղային հովերով լցնի,

Գուցե մոլորվի, գուցե հեկեկա՝

Թե մեկը քեզնից հառաչանք փրցնի:

Ձայները գուցե չե՛ն մեռնում բնավ,

Ձայները գուցե ծաղկում են անվերջ,

Երբ մենք բոլորս ձայնել ենք արդեն

Տիեզերական խաղաղության մեջ:

Ձայնել ենք: Եվ էլ ոչ մեկս չկանք,

Եվ ողջ աշխարհը դարձել է ահա

Ավեր ձայների ծաղկավառ մի գորգ.-

Թեև ձայները չեն մեռնում բնավ,

Բայց նրանց կյանքն էլ ակնթարթ է լոկ:

Իսկ ես, մշուշներում քնած փոքրիկ մանուկ

Իսկ ես, մշուշներում քնած փոքրիկ մանուկ,

Անօգնական, անզեն: Մենակության վախից

Տեսնում էի միայն մատները քո երկար,

Եվ իջնում էր վրաս ասպատակող թախիծ:

Լսում էի միայն արձագանքդ հեռու,

Որ փշրում էր տխուր աղաչանքս խաչե.

Սակայն աշխարհով մեկ փռված կրակներիս

Կայծերն հիմա շուրջդ սաղմոսներ են երգում.-

Սե՛ր իմ, վերջիվերջո, հավատ կա, չէ՛:

Առավոտը հանդարտ սար ու ձոր էր լցվում

Առավոտը հանդարտ սար ու ձոր էր լցվում.

Մուժը քլթքլթում էր մատների տակ նրա .-

Ճերմակ ժանյակներով կապույտ ցողի նման

Նստել էիր փոքրիկ կոճղի վրա:

Ո՞ւր գնայի, աստված, ո՞ւր փնտրեի ես քեզ՝

Այդքան մաքուր ու նենգ, այդքան չար ու բարի: -

Ճերմակ ժանյակներդ արձակեցիր մեկ-մեկ,

Ձեռքդ առաջ բերիր և ասացիր՝ արի:

Մոտեցիր ինձ, ասիր, շոյիր ցողը կապույտ,

Ինչ որ հասնում է քեզ, առ ու գնա.-

Ու ես փախա հետո, ու չքացա հետո,

Ու գնում եմ այդպես մինչև հիմա:

Սերըդ խեղդում էր ինձ, սերըդ խեղդում էր ինձ

Սերըդ խեղդում էր ինձ, սերըդ խեղդում էր ինձ -

Ես թափառում էի անտեղ, անտուն,

Խուլ հառաչում էի տառապանք ու ցավից,

Ինքս արցունքների հեղեղ էի խեղդում:

Հետո տարան, ավա՜ղ, ինձ առան ու տարան

Որդեգրված որբի, տանջանքի պես,

Հիմա սերըդ կրկին խեղդում է ինձ, սե՛ր իմ,

Եվ ես կամաց-կամաց խեղդվում եմ, տե՛ս:

Լիլիան աղջիկ է մի փոքրիկ

Լիլիան աղջիկ է մի փոքրիկ,

Լիլիան ունի ձեռքեր կաթի,

Կայծկլտում է խարույկի պես

Մշուշների մեջ հեքիաթի:

Ծիծաղում է ամպերի մեջ

Զրնգոցով աստեղնային.

Ու ծաղկում են աչքերի մեջ

Հին դարերի սերերը հին:

Լիլիան աղջիկ է մի փոքրիկ,

Լիլիան ունի բառեր սաթե,

Իմ աճյունի վրա փռված

Լիլիան մշուշ է արծաթե:

Ինչքան որ կա սեր

Աշխարհում այս հին,

Բոլորը անդարձ

Տրվել են մահին:

Ու մահվան ձեռքում

Նստել ենք սաստված՝

Դու՝ փոքրիկ աղջիկ,

Ես՝ մի մեղկ աստված:

Քո լռությունը՝ հեռու և մոտիկ

Ճերմակ շուշաններ կդարձընեմ ես,

Եվ քո մազերի փափուկ թախիծով

Կլցնեմ կյանքս տրուբադուրի պես:

Կլցնեմ, կերթամ, կըերգեմ անվերջ

Ճանապարհների փոշիները տաք: -

Իմ սև լռություն, ողջ կյանքս պիտի

Խեղճ Պետրարկայի սոնետների պես

Այրեմ քո փխրուն ոտիկների տակ:

Քո տառապանքը դու տարար քեզ հետ

Քո տառապանքը դու տարար քեզ հետ,

Ինձ մենակ թողիր աշխարհիս վրա.-

Ու լուռ դարերի ոտնակոխ սրտով

Ես այս աշխարհի ցավերն եմ սգում:

Աշխարհի ցավով տառապելու մեջ

Քո ցավը, հոգի՜,

Քո տառապանքը,

Քեզ ունենալու

Հարստությունն եմ կրծքիս տակ զգում:

Երեկ տխուր, այսօր ուրախ

Երեկ տխուր, այսօր ուրախ,

Ալիքի պես ծափ եմ տալիս,

Երեկ՝ դեպի անհայտություն,

Այսօր դեպի ափ եմ գալիս:

Լուռ ժպտում եմ փոքր ու մեծին

Կամ ծիծաղում խենթի նման,

Ինձ բաշխում եմ ավազներին

Անապատի գետի նման:

Ինձ բաշխում եմ անմնացորդ,

Իմ ժպիտներն ո՞ւր են տանում,-

Ծիծաղիս մեջ ամեն անցորդ

Հոգնած հոգին է լվանում:

Վաղը երբ որ մշուշ լինի,

Եվ արցունքներ ծնվեն ցավից,

Գուցե մեկը փոքրիկ մի կայծ

Ետ բերի ինձ իմ ծիծաղից:

Ծառը ծառ էր ծնվել

Ծառը ծառ էր ծնվել,

Ապրում էր ծառ,

Լիքն էր ամառներո՜վ, աշուններո՜վ, սիրո՜վ.-

Դատարկ անկյունները լցված էին

Կապույտ ստվերներով ու երկնքով անծայր:

Բողբոջել էր ծառը,

Ուռել-բողբոջել էր,

Որ՝ ուր որ է, ահա, պիտի ճաք տա,

Պայթի

Ու դառնա երգ,

Քամին եկավ հանկարծ,

Քշեց երկինքները ծառի անկյուններից,

Հետո բողբոջները շոյեց մեկ-մեկ,

Հետո փսփսուքով համոզում էր ծառին,

Թե՝ դու ծառ ես ծնվել,

Խուլ ու համըր մի ծառ,

Թե՝ իզուր է,

Լավ չէ,

Մի դառնա երգ:

Ու ձեռքերը հենած խավարի թաց կողին,

Ծառը մի խուլ ճչաց,

Եվ առաջին հերթին

Դարձավ անհուն մի երգ՝

Հենց իր՝ քամու շրթին:

Քամիները բոլոր, քամիները բոլոր

Քամիները բոլոր, քամիները բոլոր,

Ինձ թվում է թաքուն

Ամեն տարի մի օր,

Սուր-սուրալով, կամ թե

Փափուկ թավալգլոր,

Հավաքվում են մի տեղ

Քամիները բոլոր:

Եվ աշխարհի վրա, և աշխարհի վրա

Քարանում է հանկարծ

Հողը հազարամյա,

Ու քարերը քարե

Շնիկներ են դառնում,

Տիեզերքում մի մեծ

Լռություն է հառնում,

Ասես հողը մեկից

Երկինք է համբառնում:

Ուռուցիկ են դառնում

Եվ ծովերը բոլոր,

Օվկիանոսներն ամեն,

Որ խորքերից իրենց անհուն տագնապների

Մի ձայն, մի շշնջյուն,

Մի հառաչանք քամեն:

Եվ ուռուցիկ, կապույտ ջրերն իրենց վրա

Բարձրացնում են ճերմակ

Առագաստներ անթիվ,

Որոնք քամով լցված,

Ուռչում են անընդհատ

Ու լուռ քարանում են

Չսուրալու խանդից:

Եվ ուռուցիկ, թավշե շրթունքների վրա

Բառն ուռչում է՝ որպես

Բողբոջն ամենամեծ,

Եվ չի հիշում ոչ ոք,

Ոչ մեկը չի հիշում,

Թե ո՞վ իրենց այդպես

Համրությանը գամեց:

Եվ լարումի ցավից

Կտրատվելով անլուր,

Հանկարծ տիեզերքում Բանաստեղծն է ճչում,

Եվ սուրում են ծովում

Առագաստներ անթիվ,

Եվ պոկվում են շուրթից

Հնչյունները կպչուն,

Եվ լսվում է՝ ինչպես

Հողի ամեն հյուլե

Արձագանք է հնչուն:

Նա ճչում է այդպես

Եվ ինքն արդեն չկա,

Նա ցրվում է կյանքի

Աչքերի մեջ ագահ,

Եվ նա չի էլ լինի,

Չի հայտնվի, մինչև

Այդ մեծ, սարսափելի

Լռությունը չգա:

Ամպերն իջել ահա ճերմակ կտուցներով

Նոր արթնացող հողի բույրերն են հոտոտում,

Փափուկ ծիծաղի պես ալի՜ք-ալի՜ք-ալի՜ք,

Օրորվում են դանդաղ Թարթառ գետի հովտում:

Ու դաշտն անիրական երազներ է ծնում,

Թե ուր որ է, ահա, քեզ կգրկի ծածուկ,

Կփաթաթի մաքուր մշուշների քողով,

Բաց կարձակի բոլոր կարոտներդ անձուկ:

Նա կբացի ահա քո մարմինը փակված,

Եվ դուրս կգան բոլոր տագնապներդ թաքուն,

Եվ մենավոր մի ծառ, թեկուզ և գլխատված,

Կտեսնես, թե ինչպես, միայն հենց քեզ համար,

Իր նոր, անկոտրելի ճյուղն է ճառագայթում:

Եվ խաբկանքը ահա հալհլում է կամաց,

Մշուշն ինքը իրեն դաշտի ծայրն է հրում,

Թրթռում է դաշտը մերկ աղջկա նման

Եվ լուռ գալարվում է կանաչ սարսուռներում:

Եվ թվում է, ահա, արդեն քանի տարի

Դու ընկած ես այդտեղ, հենց այդ դաշտի եզրին

Որպես անպետք արոր, կամ որպես հին գութան,

Եվ քո աչքի առջև

Արեգակը դանդաղ բացումն է կատարում

Իշխանական դիրքով մենավոր մերկ ծառի

Եվ նրա մե՜ծ, անհո՜ւն, անծա՜յր ողբերգության:

Ճակատագրի դառնության միջով

Ես մարդուս անհուն ցավին եմ նայում,

Մայրամուտի պես հրահալ եմ ես

Եվ մայրամուտի նման անկայուն:

Նայում եմ.- սիրտս կծկվում է ահից,

Ապա ցրվում է արահետներում,

Եվ նա, որ ձեռքս բռնել էր ամուր,

Ինձ իր տրտմության ծաղիկն է բերում,

Ասում է՝ նայիր շեկ բլուրներին,

Կիսված են նրանք, սիրտն է քրքրված,

Կիսել են, այո՛, սակայն չգիտեմ,

Չգիտեմ ինչու, հավատում եմ, որ

Ամեն կեսի մեջ մի սիրտ է դրված:

Չգիտեմ ինչու՝ հավատում եմ, որ

Երբ որ գետերի ջրերն են կիսում,

Գետը իր սիրտը չի կորցնում բնավ,

Ամեն մի կեսով մի սիրտ է հոսում:

Եվ եթե հողը դարեր ու դարեր

Եվ վայրագորեն մաս-մաս են անում,

Ինձ թվում է, թե ամեն մասի մեջ՝

Մնում է այնքան զորավոր մի սիրտ,

Որ նեղվում է իր փոքրիկ սահմանում:

Ճակատագրի դառնության միջով

Նայում եմ մարդու ցավերին անլուր.

Խեղճ մարդու կրծքում մի սիրտ է դրված

Եվ հազար կողմից բզկտվում է լուռ:

Եվ հազար ձևով մասնատվում անվերջ

Ցավը ցավով է նորոգվում դարձյալ,

Եվ մի հարվածով, մի բիրտ հարվածով

Անհետանում են ներկա ու անցյալ:

Անհետանում ու կրկին հողի մեջ

Գտնում են իրար թրթիռով, դողով.-

Մարդկանցով որքան որ հողն է ծածկված,

Այդքան էլ մարդիկ ծածկված են հողով:

Աշխարհը լիքն է կործանումներով

Աշխարհը լիքն է կործանումներով,

Աշխարհը լիքն է տագնապով վայրի,

Մարդասիրության խենթ սամումներով

Մարդիկ քանդում են տունը աշխարհի:

Բառը տանջանքից խուլ թպրտալով

Արյունոտվում է շուրթերին իմ տաք,

Երբ որ տեսնում եմ՝ մագիլ է պահված

Իրար գուրգուրող աղավնիների

Փետուրների տակ:

Հիրավի, ե՞րբ է սկսվել անվերջ

Այս խառնությունը.

Մարդը իր ցավը ե՞րբ է ճանաչել.-

Տանջանքը գուցե ծնվեց այն պահի՞ն,

Երբ համր շունը սովորեց հաչել:

Առաջին վիշտը աշխարհի վրա

Չէր կարող մենակ, ուզում էր ընկեր,

Նրա մեջ վշտի տենչանքն էր եռում,-

Վշտերի հոտը քշում ենք հիմի

Դեպի անանուն, անսահման հեռուն:

Եվ այդ վշտերի անսահման հոտին

Տե՛ր իմ, ի՜նչ տանջանք, Կայենն է հովիվ.-

Եվ կա մի վիշտ էլ, որ այդ Կայենին

Գիտենք Աբելի մահվան շնորհիվ:

Շոշափեմ ձեռքով և տեսնեմ աչոք,

Որ իմ մեջ չկա արնադավ Կայեն,

Մոլեռանդորեն իջած ծնկաչոք

Պագանեմ երկիր, առ աստված - հայեմ:

Ապակու մեջ ահա ծառերն են օրորվում

Ապակու մեջ ահա ծառերն են օրորվում,

Ապակու մեջ երկինքն իր փեշերն է կախել,

Ապակու մեջ ես իմ պատկերին եմ նայում

Եվ չգիտեմ ինչու, ինձ թվում է՝ իմ մեջ

Աճեցրել են ինչ-որ անիրական վախեր:

Այն, ինչ բնությունը տվեց ինձ իր ոգուց,

Ապակու մեջ ահա իր փեշերն է կախել,

Այն, ինչ բնությունից գողացել են մարդիկ,

Նվաճել են իբրև՝ ազատությամբ մղված՝

Տարել են իմ միջից, իմ հոգուց են քաղել:

Եվ քանի որ լիքն է տիեզերքը համայն,

Բնության մեջ չկա տարածություն ազատ,

Ինչ որ գողացել են մարդիկ բնությունից՝

Տեղը կամ վախով են լցրել ու ձանձրույթով,

Կամ ամեն մի թանկ բան մնացել է կիսատ:

Փողոցներում ահա, ուր օդ չկա վաղուց,

Վախով շրջապատված ծառերն են օրորվում,

Ճնճղուկները փոքրիկ սարսափներ են կարծես,

Կիսատ կարոտների մորճիկներին նստած,

Անվերջ կորուստների տագնապն են հոլովում:

ՇՈՒՆԸ

Երբ որ մարդկությունը խաղաղ կեսգիշերին

Մայր էր մտել քնի գորգերի մեջ նախշուն,

Կատաղորե՜ն, երկա՜ր ու ձանձրալի հաչեց մի շուն,

Մի շուն, որ հաչոցում իր երկար ու չնչին

Բոլորովին չուներ երկրաշարժի տագնապ,

Ողբերգություն, մի ցավ, կամ կործանում վերջին…

Նա ուղղակի այդպես հաչում էր մերթ հոգնած,

Ու մեկ-մեկ էլ թեթև կամ պաթետիկ շեշտով…

Հետո կամաց-կամաց ուրիշ թաղի շներ

Միացան այդ որբին

Նախ՝ առանձին, հետո՝ դասակով ու վաշտով:

Մոլեգնորեն այդպես նա հաչում էր երկար,

Որ իր հոգին զարթնող ամբոխի մեջ սուզեր -

Եվ նա գոհ էր, դա էր ցանկացածը կարծես,

Ուրիշ որևէ բան դժվար թե նա ուզեր.-

Կամ պիտի հավատանք պատմությանն այս մաքուր

Եվ կամ թե մտածենք,

Որ շունն ուներ թախիծ, կարոտներ ու հույսեր,

Ուներ ողբերգություն և երազներ վսեմ,

Արթնացնում էր, որ նոր մի խորհուրդ տա կյանքին.-

Կյանք, որ նվնվում էր և ձանձրալի, և խեղճ.-

Մի՞թե ողջ մարդկության բառերն այս թանկագին

Այդքան հեշտ ու հանգիստ, այդքան անփութորեն

Կարող են ամփոփվել մի անծագում, մի որբ

Խեղճ ու կրակ շան մեջ:

Մինչ ես կեսգիշերին մտքերս էի թերթում,

Նրա ձայնը չքվեց փողոցից ու բակից,

Ուրիշ ցեղակիցներ նրան գուցե կերա՞ն,

Եվ այս երգը ծնվեց և մարդկության համար,

Եվ այդ որբի համար, և մեր բախտի համար,

Եվ ինձ համար թաքուն ափսոսանքից:

Երկու փոքրիկ շնիկներ

Երկու փոքրիկ շնիկներ,

Մի արու, մի էգ,

Լուսին էին գլորում

Տանիքներով թեք:

Խաղում էին իրար հետ

Մի տիրոջ բակում,

Իրար հետ նույն ամանից

Ջուր էին լակում:

Մի օր եկավ մի ծանոթ

Ու տարավ էգին.-

Պատեց վիշտը անամոք

Արու շնիկին:

Նա թափառում էր, լալիս,

Փնտրում էր էգին,

Էգը քնել էր հանգիստ

Նոր տիրոջ շեմքին:

ՏԵՍԻԼՔՆԵՐ

Արորով ինձ հողից հանեցին,

Ինձ հողում ինչո՞վ են թաղելու…

Հոգնել է իմ կյանքի նժույգ-ձին՝

Չի՛ թռչում, չի՛ գնում, չի՛ թռչում՝

Հողմերից երազներ քամելու:

Չի՛ տեսնում ոչ ոքի, ոչ մի բան

Եվ, ափսո՜ս, ոչ մեկին չի կանչում.-

Կյանքը լուռ մեռնում է հավիտյան,

Եվ նրա շիրիմին ոսկեցոլ,

Ոսկեցոլ տեսիլքն է կանաչում:

Ես վայրի աստղերով զարդարված՝

Ճչում եմ խոսքերով խաթարված,

Որ կյանքը կորչում է անհետ,

Տեսիլքներն ապրում են հավետ,

Տեսիլքներն ապրում են վտարված:

Տեսիլքներ ծաղկում են ամենուր

Ձեռքերում մի անհայտ տրտմության,-

Եվ քիչ-քիչ մեռնում է կյանքն, ավա՛ղ,

Մաս առ մաս տրվում է հողմերին,

Տեսիլքներն ապրում են հավիտյան:

Ապրում են սերունդներ աշխարհում,

Գալիս են, գնում են ու չկան,

Եվ մեկի համար, որ չգիտենք,

Տեսիլք ու ցնորք են հավիտյան:

Մենք մեկի համար, որ չգիտենք,

Տեսիլք ու ցնորք ենք անմեկին,

Գալիս ենք, անցնում ենք ու չկանք,

Ձուլվում ենք հողին ու երկնքին:

Երկինքը տեսիլք է մի անծիր,

Եվ հողը տեսիլք է կորստի,

Աստղերը երգում են անձանձիր,

Որ մեկն իր կարոտը չըսըտի:

Ճերմակ բարձերի խլության մեջ

Խուլ տկտկում է սիրտս վախից.-

-Քեզ ո՞վ է տվել այդքան տագնապ,

Քեզ ո՞վ է տվել այդքան թախիծ:

Քեզ ո՞վ անիծեց՝ անհունի մեջ

Ցավի ձեռքերը գուրգուրելու,

Եվ նրա առջև ծունկի եկած

Հառաչելու և աղոթելու:

Քեզ ո՞վ օրհնեց, որ ցավը հավետ

Քո լույս ձեռքերը արյունոտի,

Որ դու չթողնես նրան հանկարծ,

Որ զորանալով, մեծանալով

Նա քո մարմինն էլ պատառոտի:

Ի՞նչ ես թողել դու, ի՞նչ երազներ,

Ի՞նչ կարոտների, ցավերի բերդ,-

Ո՞վ է կանչում քեզ, ով է կանչում,

Որ տարրալուծի անհունի հետ:

Նա՞, որ արցունքիդ քողը հագավ

Ու քո աչքերի մշուշը հեզ,

Եվ հեռացավ ու… և հեռացավ

Ճիշտ երազի և սուտ աստղի պես:

ԱՆՏՈՒՆ ՈՒՂԵՎՈՐՆԵՐ

Մի սրտամաշ կանչով օրորվելով անվերջ,

Հետևելով իրենց սարսափահար ներուն,

Սև ցուլերի նման, մթին գիշերվա մեջ,

Վագոնները փութով իրար պոզահարում

Ու գնում են առաջ անիրական ձայնով,

Ասես պիտի կորչեն անհայտ այս աշխարհում:

Վագոններում նստած ուղևորներ անթիվ,

Իրենց առօրեական հոգսերի մեջ թաղված,

Կամ ծամում են երգեր, կամ խմում են գինի,

Կամ իրար են նայում հայացքներով շաղված,

Կամ քնում են և կամ իրար ընդմիջելով

Լիրբ, վավաշոտ, տխուր պատմություններ պատմում՝

Մի կերպ կյանք են դարձնում կյանքը աղավաղված:

Թանձրանում են դանդաղ լույսերը թո՜ւյլ, դեղի՜ն,

Հորանջում են ծխով մոխրամանները բաց,

Դռներն իրար վրա աղմուկներ են դարսում,

Ներս է մտնում ահա ուղեկցողը հարբած,

Նրա համար ոչինչ չկա այս աշխարհում,

Եվ աչքերը ասես նժույգներ են արնոտ՝

Մութ հոնքերի ծալվող աղեղներով թամբած:

Ու փնտրում են նրանք, այդ աչքերը վայրի

Անտոմս ուղևորներ, մարդիկ, որոնք հիմա

Դրամ պիտի դնեն դեղին ձեռքերի մեջ,

Եվ նա պիտի առնի,

Ծռմռվելով ժպտա

Ու գոհանա, գնա:

Թանձրանում են դանդաղ լույսերը թո՜ւյլ, դեղի՜ն,

Հորանջում են ծխով մոխրամանները բաց,

Դռները խուլ դարձյալ աղմկում են մի քիչ,

Հեռանում է դանդաղ ուղեկցողը հարբած:

Ու էլ չկան արդեն անտոմս ուղևորներ.-

Հիմա բոլորն արդեն օրինավոր որբեր,

Հիմա բոլորն արդեն հավասար են իրար,

Եվ էլ չկան ինչ-որ հարազատներ, խորթեր.-

Հիմա բոլորն արդեն վայրի այս թափորին

Եվ ճորտեր են, և տեր:

Անտո՛ւն ուղևորներ, անտո՛ւն ուղևորներ,

Ոչ ոք չի հարցնում ձեզ, թե դուք ո՞ւր եք գնում,

«Անտո՛ւն ուղևորներ, անտո՛ւն ուղևորներ»՝

Վագոնների չորուկ չխկրտոցն է կրկնում,-

Անհայրենիք, անտուն կրակների նման

Ինչո՞ւ այս աշխարհի անկյուններն եք ցրվում:

Ո՞ւր եք գնում արդյոք, ոչ ոք չի հարցնում ձեզ,

Եվ դուք կուչ եք գալիս անհայտության վախից,

Ձյուների մեջ ընկած արյան կաթիլի պես,

Կարծրանում եք՝ որպես մի ահարկու թախիծ:

Եվ սրտամաշ կանչով օրորվելով անվերջ,

Հետևելով իրենց սարսափահար ներուն,

Սև ցուլերի նման, մթին գիշերվա մեջ,

Վագոնները փութով իրար պոզահարում,

Ու գնում են առաջ անիրական ձայնով՝

Ասես պիտի կորչեն անհայտ այս աշխարհում:

ՄԵՂՈՒՆ

Երկիրը շո՜գ, քրտնա՜ծ պտտվում էր անվերջ,

Օդը զարհուրելի ժանգահոտ էր բուրում,

Ու տնքում էր կյանքը՝ ցավագնորեն հոգնած,

Երկաթի հոսք տանող անծայր փողոցներում:

Ու տնքում էր կյանքը:

Ու չեմ հիշում ոչինչ:

Ու մշուշը դեղին՝

Ուղեղիս մեջ քնած,

Փոշու հատիկներով գուրգուրում էր բառեր՝

Խեղդող կարոտների զառանցանքով գնած:

Ճկկում էին բառեր:

Ու չեմ հիշում ոչինչ:

Ճկկում էին քնատ ճնճղուկների հանգույն,

Պատեպատ էր խփվում

Մի փուչ իմաստություն՝

Օրերի մեջ տկար,

Եվ կյանք կոչվող անմիտ մի եռուզեռ անգույն:

Ու փողոցներն ահա,

Երկաթի հոսքն անփայլ,

Ու ես մայթի վրա՝

Անմիտ, զառանցական,

Իբրև հավատարիմ իմ օրերի ոգուն՝

Կապում էի իրար

Իմ անցյալն ու ներկան:

Ու տոթը սև, դեղին, կարմիր կայծկլտոցով

Կտցահարում էր իմ երազները թաղված,

Ու մի մեղու,

Ահա,

Անձայն ու անբզզոց,

Աջ ու ձախ էր ճոճվում՝

Օդում կախված:

Մեղուն:

Օդում կախված:

Այնպես:

Առանց ձայնի:

Անհեթեթ էր կարծես,

Զարմանալի անմիտ,

Զարմանալի փափուկ:

Աստված իմ, ի՜նչ մեղու,

Որ թևերը զնգան,

Ու նա ձայն չհանի:

Ու ես սիրո տամուկ բառեր էի փնտրում,

Որ ազատվեմ այդ շոգ մեղկությունից նսեմ,

Ես ինձ տանում էի խորքը անտառների,

Որ մի շշուկ ,

Մի ձայն,

Կամ մի շրշյուն լսեմ:

Ուզում էի ամպեր,

Հեռաստաններ մաքուր,

Ու գետերի խշշոց,

Ու խոտերի սոսավ,

Եվ ինձ թվաց նույնիսկ ինչ-որ ակնթարթում,

Ինչ-որ մի բան սրտի՞ս, թե՞ ականջիս հասավ:

Սակայն երկիրը շոգ,

Պտտվում էր անվերջ,

Մեքենաներն էին փողոցն ի վեր կանգնած.

Եվ, ո՜վ զարմանք,

Մեղուն բեռնաթափը ծակեց,

Ծակե՛ց,

Անցա՛վ մեղուն,

Ու մի հազար դար էլ այն կողմ գնաց:

Երկիրը շո՜գ,

Քրտնա՜ծ,

Պտտվում էր անվերջ,

Օդը զարհուրելի ժանգահոտ էր բուրում,

Ու տնքում էր կյանքը՝ ցավագնորեն հոգնած,

Երկաթի հոսք տանող անծայր փողոցներում:

ԻՄ ԱՉՔԵՐԸ

Նախապես դուք իմ աչքերը չէիք,

Ուրիշինն էիք,

Դուք աչքեր չէիք,

Դուք նման էիք դեմքը զարդարող

Երկու մեծ խալի:

Դուք իմ աչքերը դառնալու համար

Տառապել եք շատ,

Եվ իմ աչքերը մնալու համար

Տառապեք էլի:

Ծանր են իմ աչքերը

Ծանր են իմ աչքերը,

Երկրագնդի նման ծանր ու հին,

Երկրագնդի նման հոգնած,

Երկրագնդի նման լքված,

Եվ ծանր են, ինչպես

Կարոտի կանչն ամենահին:

Անձրևից ծեծված, հողմից հալածված

Անձրևից ծեծված, հողմից հալածված,

Ծակ տրեխներով գնում էր Աստված,

Ինքը երկնքից իր արտասուքով,

Իր կյանքը, ճամփան պատել էր սուգով:

Ինքը գնում էր թեթև ու ներհուն,

Որպես սկիզբն ու վախճանը կյանքի,

Ինքը տանում էր իր մերկ ձեռքերում

Բախտ արարելու

Իր կախարդական լեզվակը զանգի:

Եվ գնում էր նա

Լքված ու մենակ աշխարհի կողմից,

Եվ ոչ ոք, ոչ ոք չէր կանչում նրան,

Որ ապաստան տա անձրևից, հողմից:

Եվ նույն ժամանակ աշխարհից այս չար,

Պարզված երկնքի անհունները մութ,

Բյուրավոր ձեռքեր իրենց Աստըծուց

Աղերսում էին գորովանք ու գութ:

Ժայռերի կրծքից բվվոց էր գալիս

Ժայռերի կրծքից բվվոց էր գալիս,

Վրանների տակ հազում էր քամին,

Գլուխներն իրենց թաթերին դրած,

Գամփռները խուլ գռմռում էին:

Ճերմակ տանիքներ կային ձմեռվա,

Ու փոքրիկ, տաքուկ տնակներ կային,-

Մթնում մարմրող ծույլ խարույկներից

Գայլի աչքեր էր փախցընում քամին:

Ինձ մի թաքցրեք հովհարների տակ

Ինձ մի թաքցրեք հովհարների տակ,

Մի հայտնաբերեք ինձ կրկեսներում.

Գինետների գաղջ մշուշի մեջ

Գգվանքի փայլ եմ ես ձեր աչքերում:

Մի ձեռք ինձ անհայտ, մութ ոլորտներից

Անդուլ թմրության խարույկ է բերում.-

Նա ինձ թաքցրեց հովհարների տակ

Եվ հայտնաբերեց ինձ կրկեսներում:

Մաղվում է ցած

Անձրևը մե՜ղմ, մեղմ ու դանդաղ՝

Իմ հուշերի հովիտներում,

Իմ զոհերի վրա անթաղ:

Իմ հուշերի հովիտներում

Նրանք մեկ-մեկ սյուներ ծխի,

Ոլորվում են անձրևի մեջ

Ու հեկեկում են դառնաղի:

Անձրևի հետ լռում են լուռ,

Ինչ-որ վերջին աղոթք անում,

Ոսկեթիկնոց ու ոսկեխույր

Աշնան հեռուն են սլանում:

Ուր որ փոքրիկ մի գյուղից դուրս

Առնում է խոր նինջն իր անփույթ

Հառաչների, արցունքների

Ու ցավերի մի հողակույտ:

Հավաքվում են նրանք այնտեղ,

Գալարվում լուռ հառաչանքով.-

Ոչ ոք նրանց չի կանչում տուն,

Նրանք ինձ են կանչում հերթով:

Այդ ձայները լսում եմ ես

Հավերժության խուլ խորքերից,

Նրանք սուզվում են հողի մեջ

Եվ հողից դուրս թողնում են ինձ:

Մաղվում է ցած

Անձրևը մեղմ, մեղմ ու դանդաղ

Մեն-միայնակ

Մի մեռածի վրա անթաղ:

Ու գարնան հետ տխրությունով թափանցիկ

Ու գարնան հետ տխրությունով թափանցիկ,

Ու կարոտով անմեղսունակ որբերի

Գնում էինք դեպի սարերը հեռու,

Դեպի հեռու օթևաններն ամպերի:

Ու տրտմության բողբոջներով պայթուցիկ,

Ու մանկության տեսիլքներով անհամար

Ալպիական մանուշակներ՝ զանգակներ,

Ղողանջյունով իջնում էին սարն ի վար:

Ճչում էին վայրի բադերը խելառ,

Ճչում էին գագաթնասույզ լճերում,

Եվ օրերի տագնապների ձայնը մառ

Արձագանքով խեղդվում էր այդ ճիչերում:

Ազատության դռները բաց ու ազատ,

Ազատության խաղաղությամբ օրորուն,

Ճոճվում էինք աղբյուրների ղողանջով

Ազատության նարգիզաբույր օրերում:

Մտերմության կարոտները թևավոր

Ճախրում էին կապտաշշուկ եթերում.-

Պառկո՞ւմ էինք,

Քնո՞ւմ էինք,

Չկայինք՝

Ճնճղուկների ծլվլոցից

Հյուսած քողի ետևում:

Մեր խոհերին, մտքին տիրակալ է մի ձեռք

Մեր խոհերին, մտքին տիրակալ է մի ձեռք,

Եվ մեկն իր անդունդն է քաշքշում մեզ համառ,-

Ժամանակի մասին հորինում ենք մի երգ՝

Մի տրտմություն, մի ցավ փարատելու համար:

Մենք լսում ենք նրա դոփյունն անբռնելի,

Եվ օրերի վազքը՝ սրարշավ ու հաղթող,

Եվ մանկորեն, անզոր դողդողում ենք էլի

Անփույթ ժամանակի ձեռքերի մեջ անդող:

Նրա անծայրածիր, անհուն փափկության մեջ

Տեղավորում ենք մեր վայրկյանները կոպիտ,

Նրանք հողմերի հետ թռչում կայծկլտալով

Եվ մարում են անդարձ տխրության մեջ կոկիկ:

Փափո՛ւկ երազներով, փափո՛ւկ երազներով

Հարմարվելով, արդեն կորուստների ցավին,

Կորցրածի ետքից երբեք չհասնելով,

Գորշությամբ ենք փոխում կարոտների ծավին:

Ի՜նչ երգերի կրակ,

Ի՜նչ բույրերի կարոտ,

Օ՛, ի՜նչ տենչանքների կայծկլտոցներ հանգան,

Եվ ի՜նչ Սիրո Որբեր պիտի ծնվեն էգուց,

Որ մեր կորուստներն ու կարոտները ցանկան:

Նրանք պիտի անցնեն,

Նրանք պիտի գնան,

Շփոթվածի քայլքով,

Մոլորվածի նման:

Եվ Հավատի փոշին,

Ճերմակ եղյամ որպես,

Պիտի պատի նրանց,

Հորիզոնը և քեզ:

Ցուրտ էր կյանքը, ցուրտ էր ու պաղ

Ցուրտ էր կյանքը, ցուրտ էր ու պաղ,

Չկար ոչինչ երգի համար,

Կար լոկ ցավի, կարոտների,

Տանջանքների մի տոթ ամառ:

Ցուրտ էր կյանքը, ցուրտ էր ու պաղ,

Ամառվա մեջ՝ ձմռան մի օր,

Որ զնգզնգում էր թախծալի

Աշունների ստվերներով:

Ցուրտ էր կյանքը, ցուրտ էր ու պաղ.-

Կար լոկ մի դեմք մարդահալած՝

Երազների վրա անթաղ,

Կարոտների վրա մեռած:

ՄԵՍՐՈՊ ՄԱՇՏՈՑ

Նա խուլ, համր, անձայն,

Արարչության մեջ էր ապրում երկար.-

Ինչ-որ անհայտության, տարտամության խորքում

Լիքն էր միրաժներով,

Կարծես չկար

Եվ կար:

Եվ չգիտեր՝ ինչպե՞ս հավատա ինքն իրեն,

Ջայնին,

Լռությանը,

Խոսքին,

Տագնապներին,

Հետո մի «Այբ» հանկարծ ճառագելով եկավ՝

Ադամանդե մի մեծ շղթա ձեռին:

Շղթան տեղ-տեղ հալվում, դառնում էր լույս,

Հետո ինչ-որ կիսատ և անորոշ բառեր.

Նա տագնապում էր խիստ, հունցում էր այդ լույսը,

Ձև էր տալիս, ոգի և դարձնում էր գրեր:

Հետո փաթաթում էր սիրով, խանդով, թախծով,

Այն բոլորով, ինչ որ Տերը իրեն տվեց,

Հետո հավատում էր ձայնին, խոսքին, ցավին,

Իր մեծ Լռությանն ու Տագնապներին իր մեծ:

Խուլ դարերի միջով,

Ինքն իր ցավ ու վեճով,

Տառապելով գալիս, փռում է լույս՝

Այն ոգեղեն շղթան,

Ոսկեղենիկ շղթան,

Որից քաշքշում են ամեն ծուռ ու վայրի,

Որից քաշքշում են

Ամեն թուրք ու շեյթան,

Որից ոչ մի օղակ չի նետվում դուրս:

Արևն անջատեց ծառից

Նրա ստվերը,

Էությունը նրա,

Ու խփեց մայթին,

Որ կապույտ էր մի քիչ ու սև էր:

Իսկ ծառը նայեց խոնարհ

Ու զարմացած.

Նա ինքն իրեն այդպես

Երբևէ տեսե՞լ էր:

Կա աշխարհում բարձրիկ մի Հայաստան աշխարհ

Կա աշխարհում բարձրիկ մի Հայաստան աշխարհ,

Որն իր լաջվարդ, լազուր լեռներն ունի,

Եվ իր դաշտերն ունի - ասես նշխար:

Երկիրն այս հին է,

Նաև լեռնապատ,

Առասպելապատ,

Առասպելներ, որ իրար պահող են

Կամ իրարամերժ:

Կա աշխարհում բարձրիկ մի Հայաստան աշխարհ:

Եվ կլինի հավերժ:

Երեկ հանդիպել եմ

Բանաստեղծ իմ ընկերոջը

Եվ նրա սիրելի, նրբիրան քրոջը:

Եղբայրը ասում էր, որ դատարկ ես դու, աշխարհ,

Եվ քո փորի մեջ են խրված քո ոտները,

Իսկ քույրը կրկնում էր, թե գիժ է եղբայրը,

Ինչպես բոլոր-բոլոր պոետները:

ՆԱՐԵԿԱՑՈՒՑ ՀԵՏՈ

Ծառից տերևը ներքև ծուրուրաց,

Ինչպես վրձինից երանգը կաթեր,

Եվ մայթի վրա նկարեց տերև:

Քամին բիբերիս վրայով սուրաց,

Իսկ արևն ելավ ու լճի խորքում

Նկարեց սառը աշունքվա արև:

Ես լճի ափին վանք նկարեցի,

Վանքի մի խցում՝ թափթփված երգեր,

Թելն էլ զանգակի լեզվակը բռնեց,

Որ զանգի. «ծըլը՜նգ»,- աշուն է եկել:

ԱՇՈՒՆ

Աշո՛ւն, ինչո՞ւ եկար

Իմ քնքշության պահին...

Այգին թափո՜ւր-թափո՜ւր,

Այգին՝ աշնանային:

Այգին տխրեց այնպես,

Տխրեց լոկ մի օրում,

Ու տերևներն անտես,

Տխրություն են ծորում:

Աշունն ելավ հետո

Այգուց մտավ քաղաք,

Շրջեց ամեն մայթով,

Կպավ ամեն պատով,

Մինչև ննջեց խաղաղ

Ինչ-որ սրտում մի ծեր,

Ուր տարիներ առաջ

Իր հետքերն էր գծել:

Ջրասույզ երկինք ու սուզված հուշեր

Ջրասույզ երկինք ու սուզված հուշեր.-

Այս գիշեր որտե՞ղ թաղենք մեր հոգսը,

Այս գիշեր թաղված հոգսերի կողքին

Մեր հոգսը որտե՞ղ թաղենք այս գիշեր:

Լճի երկինքը մաքուր աստղերի,

Անպաճույճ լուսնի մեհյան է կապույտ,

Լճի երկնքի անտառների մեջ

Մեր հոգնած, հոգնած երկինքը կախենք՝

Տրտմությամբ, սիրով,

Առավոտ կելնի արեգակն արդար

Եվ կպարուրի մեզ մեր հոգսերով:

Մարդկային երթը օրորվում է ծույլ

Երկար, անսահման դարերի միջում.-

Ես աշխարհ եկա մենակ ու տխուր

Ու լուռ կանգնեցի շարասյան վերջում:

Անվերջ տառապած, ճմրթված ու հին,

Անթիվ ձեռքերում քրքրված արդեն՝

Ինձ փոխանցեցին ծիծաղի մի լաթ,

Որ տխրությունից իմ հոգին սրբեմ:

Անսահման անուշ քնքշություններով

Երկնքի ճերմակ հողերը թափվում

Եվ հողագնդի խոր փոսերի մեջ

Թաղում են փոքրիկ տնակները մեր:

Թաղում են ճերմակ պատարագների

Եկեղեցական մի փոքրիկ ծեսով,

Իսկ մենք ժպտում ենք,

Միշտ էլ ժպտում ենք

Ձյան տաքությունով ապրելու հույսով:

Ձյուներն սպիտակ շրթունքների պես

Իջան ինձ վրա,

Ծածկեցին մարմնիս վերքերը բոլոր,

Եվ ինձ պատմեցին աստղերի մասին

Եվ կրկնում էին, թե աստղեր չկան,

Իսկ ես մոլորված հիանում էի

Մութի մեջ հանգչող

Նրանց սպիտակ թրթռումներով:

Նրանք ինձ ասին, թե աստղեր չկան,

Եվ լալիս էին տաք համբույրներում

Եվ կրկնում էին, թե աստղեր չկան,

Նրանց մորմոքը չէի հասկանում:

Եվ նրանք ասին, թե մահ էլ չկա,

Մեռնում ես, կրկին հարություն առնում,

Ես հավատացի, և մի պահ միայն

Անգոյությանը տվեցի կյանքս

Եվ այլևս ետ չվերստացա:

Ապրում է մեկը հեռու

Վիլյամ Սարոյանին

Ապրում է մեկը հեռու,

Հեռավոր մի ինչ-որ կղզում,

Լսում է նեգրական երգեր

Եվ հետո Գերշվին է լսում:

Եվ հետո նայում է ծովին

Եվ հետո լռում է տարբեր,

Իսկ հետո, գլուխը քարը,

Սիրում է մի քիչ հարբել:

Եվ հետո նստում, քո լեզվով

Հայկական երգեր է գրում...

Այս հեքիաթը, Ջորջի, ամեն օր

Կրկնվում է հեռու քո երկրում:

Բաց, դուռդ բաց արա

Բաց, դուռդ բաց արա,

Բնազդն ինձ շուռ տվեց կանաչների վրա.

Ծառի արմատներից

Պաղ խշշոց էր ելնում նրա մարմնով վերև

Եվ թափվում էր տաք-տաք տերևներից:

Բաց, դուռդ բաց արա.-

...Հետո ձմեռ եկավ

Ու ճերմակ խուփ դրեց

Կապույտ խշշոցներով քլթքլթացող

Ծառաշխարհի վրա:

Բաց, դուռդ բաց արա,

Ձեռքերդ դիր վրաս,

Եվ թաղիր ինձ հողում,

Որպես արձագանքով լցված անհուն կարաս:

Արևամուտը...

Ինքը՝ արևն է, արդեն քրքրված:

Ես խոնարհվել եմ ստվերիս վրա:

Այս իմ ստվերը

Ասես ածխացած իմ «եսը» լինի՝

Իմ առջև դրված: